Aktualności

02.09.2022 Maria Liszewska Narodowy Koordynator ds. Profilaktyki Polskie Towarzystwo Studentów Stomatologii

Studenci Pacjentom #15. Nie taki straszny, jak go malują – czyli o najbardziej kontrowersyjnym środku w stomatologii.

Liczne rozmowy z pacjentami oraz osobami, które biorą udział w akcjach profilaktycznych pokazały mi, jak skrajnie różne opinie prezentują Polacy w temacie profilaktyki fluorkowej. Zainspirowało mnie to do wykroczenia poza literaturę, która towarzyszyła mi przez kilka lat studiów na uczelni medycznej i wreszcie wpisałam w wyszukiwarce kontrowersyjne hasło. Fluor. Większość artykułów, które pojawiły się jako pierwsze przedstawiły ten środek w bezwzględnie negatywnym świetle, wymieniając jedynie skutki uboczne, które może przynieść nieprawidłowe zastosowanie preparatów z fluorem. Jednak artykuły te często pomijają cały szereg zalet i aspektów, które zadecydowały o tym, że to właśnie fluor od wielu lat uważany jest za najskuteczniejszy środek w walce z próchnicą.

Fluor jest pierwiastkiem chemicznym powszechnie występującym w przyrodzie, występuje w wielu  pokarmach oraz napojach, takich jak woda, herbata, produkty zbożowe, warzywa liściaste, orzechy, ryby czy ziemniaki. Ze względu na wysoką aktywność chemiczną nie występuje w przyrodzie w stanie wolnym – tworzy liczne związki chemiczne oraz wykazuje silną toksyczność z racji na swoją wysoką reaktywność. Ale! Nie o chemii dzisiaj mowa. Należy pamiętać, że oprócz tych niebezpiecznie brzmiących faktów chemicznych, fluor jest pierwiastkiem, który jest niezbędny do prawidłowego rozwoju naszego organizmu. Zapotrzebowanie na fluor zmienia się w zależności od wieku, płci i masy ciała. U dzieci aż 80% pobranego fluoru zostaje zużytkowane na potrzeby rosnących kości i zębów, a u osób młodych i w średnim wieku ok. 50% jest wykorzystywane do przebudowy kości.

Dzięki swoim właściwościom fluor znalazł zastosowanie w wielu dziedzinach medycyny. W stomatologii wykazuje korzystny wpływ dla pacjentów w każdym wieku. Dzięki gromadzeniu się w rosnących kościach i rozwijających się zębach, wspomaga twardnienie szkliwa (zewnętrznej tkanki zębów) jeszcze przed ich wyrżnięciem. Wpływa to m.in. na większą odporność zębów na próchnicę, gdy już pojawią się w jamie ustnej dziecka. Ponadto fluor pomaga w twardnieniu szkliwa zębów znajdujących się już w jamie ustnej, dzięki czemu nie ma ograniczeń wiekowych jeśli chodzi o stosowanie preparatów z fluorem.

Każdego dnia w naszych jamach ustnych zachodzą naturalnie dwa zjawiska, które powinny się wzajemnie neutralizować. Mowa o demineralizacji oraz remineralizacji. Demineralizacja zachodzi po spożyciu posiłku i polega na rozpuszczaniu minerałów tworzących strukturę zęba, natomiast remineralizacja jest procesem odwrotnym i polega na ponownym odkładaniu się minerałów w tkankach zęba – dzięki obecności fluoru podczas remineralizacji osadzające się pierwiastki są twardsze i bardziej odporne na kolejne zjawiska demineralizacji. Liczne badania wykazały, że to właśnie fluor jest jednym z najskuteczniejszych środków w profilaktyce próchnicy. Jego zastosowanie jest proste i dostępne dla każdego pacjenta. Ma on jednak szereg skutków ubocznych, które przyczyniły się do powstania wielu mitów i kontrowersji poddających w wątpliwość skuteczność zastosowania fluoru w profilaktyce próchnicy.

Paracelsus – szwajcarski lekarz i przyrodnik, uważany za ojca medycyny nowożytnej oraz toksykologii, a więc nauki o szkodliwych związkach i ich wpływie na organizm człowieka – jest autorem słynnej wypowiedzi: „Cóż jest trucizną? Wszystko jest trucizną i nic nie jest trucizną. Tylko dawka czyni, że dana substancja jest trucizną.” Znajduje ona swoje odzwierciedlenie w zastosowaniu preparatów z fluorem. Jeśli stosujemy się do oficjalnych zaleceń i aktualnych rekomendacji ekspertów, preparaty z fluorem przyniosą nam wiele korzyści i mogą pomóc w walce z chorobą próchnicową na jej wczesnych etapach. Dlatego też obok właściwej diety dentyści wymieniają profilaktykę fluorkową jako podstawową i skuteczną metodę zapobiegania próchnicy zarówno zębów mlecznych, jak i stałych.

Zapobieganie próchnicy jest naprawdę proste! Stosowanie pasty do zębów zawierającej związki fluoru uznano za jedno z największych osiągnięć zdrowia publicznego na świecie. Zęby należy szczotkować pastą z fluorem co najmniej 2 razy dziennie – rano i wieczorem (po ostatnim posiłku, przed snem). Jest to podstawowa metoda zapobiegania chorobie próchnicowej. Szczotkowanie zębów powinno rozpocząć się już od pojawienia się pierwszego zęba w jamie ustnej. Wg zaleceń ekspertów do 8. roku życia zęby powinni szczotkować rodzice/opiekunowie. Powinni oni także nakładać na szczoteczkę odpowiednią ilość pasty do zębów oraz nadzorować, aby dziecko nie połykało pasty w trakcie szczotkowania. Pozostawienie dziecka bez opieki i pomocy podczas codziennego szczotkowania zębów stwarza ryzyko nałożenia zbyt dużej ilości pasty oraz jej połykania, a także niedokładnego szczotkowania zębów. Jest to podstawowa zasada dbania o higienę oraz zdrowie jamy ustnej dla pacjentów w każdym wieku.
Dowiedz się więcej:

W niektórych przypadkach lekarz dentysta może zalecić dodatkowe sposoby zapobiegania próchnicy oraz stosowania preparatów z fluorem, dlatego niezwykle istotne są regularne wizyty w gabinecie stomatologicznym. Dużo prościej jest zapobiegać próchnicy, niż ją leczyć!
Dowiedz się więcej:

Pamiętajmy o tym, że stosowanie preparatów z fluorem może przynieść nam niezwykle wiele korzyści i pomóc w zapobieganiu próchnicy pod warunkiem, że stosujemy je zgodnie z najnowszymi rekomendacjami oraz zaleceniami prowadzącego lekarza dentysty. Mimo szeregu groźnych skutków ubocznych i licznych artykułów w internecie, które przestrzegają przed używaniem preparatów z fluorem powinniśmy mieć na uwadze fakt, że ryzyko wystąpienia groźnych skutków ubocznych występuje w przypadku przedawkowania fluoru. Dawki oraz sposób stosowania preparatów z fluorem zostały opracowane w taki sposób, aby były bezpieczne i jednocześnie maksymalnie skuteczne w zapobieganiu próchnicy w danym rejonie geograficznym. Pamiętajmy, że rekomendacje mogą różnić się w innych częściach świata, w zależności od zapotrzebowania danej populacji na związki fluoru (wynika to m.in. z zawartości fluoru w wodzie pitnej w danym regionie oraz zwyczajów dietetycznych danej grupy pacjentów). Jaką pastę wybrać i ile pasty używać podczas codziennego szczotkowania? Poniżej znajduje się tabelka z podsumowaniem stanowiska ekspertów z rekomendacjami dla pacjentów w Polsce.

Zobacz także

X

Zaloguj się

X

Wpisz szukaną frazę